Televisiesoaps

door Koen Van Cauwenberge

Hier vind je een overzicht van verschillende tradities in soaps gerangschikt volgens het land van oorsprong of de soort format.  Je vindt informatie over de volgende soorten soaps:

1. De Amerikaanse traditie van de glamoursoap

2. De Australische traditie

3. De Vlaamse traditie

4. Nieuwe trends:

   1. Reality soap

   2. Docu-soap

   3. Celebrity soap

   4. Docu-fictie

Je kunt je kennis testen in de volgende twee kwissen:

• Zoek steeds het juiste soapgenre in deze multiple choice met afbeeldingen.

• Hier is een algemene quiz over soaps (enkel met login).

• Doe deze quiz om je kennis over de recente soorten soaps te testen (enkel met login). Lees eerst de tehorie op deze pagina hier.

• Test je kennis over televisiesoaps in deze gespecialiseerde quiz voor de ware soapfreak.

1 DE AMERIKAANSE TRADITIE VAN DE GLAMOURSOAP  top

De soap der soaps blijft de Amerikaanse glamoursoap Dallas. Speciale kenmerken van de glamoursoap zijn: 

• sentimentele muziek om emoties uit te vergroten;
• veel close-ups van nadenkende personages als overgang;
• meer fotomodellen dan acteurs;
• zo goed als geen tieners als personages en als soap dan ook niet gericht op jongeren;
• rijke hoofdpersonages uit de modewereld (in de Amerikaanse traditie van Dallas en Dynasty);
• thema: intriges rond liefde, rijkdom en bedrog;
• glamour want in de hoofdrol is er een zeer rijke familie (bv. oliebaronnen in Dallas en Dynasty of modetycoons in Mooi en Meedogenloos);
• statisch: personages bewegen nauwelijks;
• weinig buitenopnames.

Andere bekende voorbeelden zijn  Mooi en Meedogenloos en Hart tegen Hard.

2. DE AUSTRALISCHE TRADITIE  top

Kenmerken van de Australische soap zijn:

• Australisch en een stuk volkser dan b.v. Mooi en Meedogenloos (dus geen superrijke familie in de hoofdrol);
• dynamisch: veel beweging en actie;
• met een snackbar en café als ontmoetingsplaats;
• redelijk wat buitenopnames;
• ook veel tieners als personage in tegenstelling tot de glamoursoap en zo ook een ruimer publiek met tieners die meekijken;
• thema: relaties (familie, buren, ouders en kinderen, enz.).

Bv. Home and away, Sons and Daughters en het enorm populaire Neighbours.

3. DE VLAAMSE TRADITIE  top

De eerste Vlaamse soap was Familie (VTM). Het antwoord van de VRT hierop werd Thuis. Thuis volgt meer nog dan Familie niet de Amerikaanse, maar de Australische traditie van volkse soaps voor het grote publiek. Met Thuis probeert de VRT een kwalitatief beter product te brengen dan Familie door:

• meer gebruik te maken van beroepsacteurs i.p.v. fotomodellen of celebrities;
• een grotere doorsnede van de samenleving te tonen (van kuisvrouw en werkman tot dokter terwijl in Familie bijna alle personages uit de middenklasse komen);
• meer gevarieerde en gedurfde verhaallijnen;
• een natuurlijker taalgebruik (in Familie een soort van veredelde tussentaal), bv. Frank spreekt dialect.

Een Vlaamse jongerensoap is Spring. Je krijgt hier een vreemde vermenging van fictie, werkelijkheid en marketing. Niet alleen gaat deze soapreeks over een bandje van enkele jongeren, maar bestaat Spring ook als muziekgroep met enkele acteurs uit de reeks. Een reeks als W817 is niet een soap, maar een sitcom want iedere aflevering is een afgerond verhaaltje.

4. NIEUWE TRENDS   top

Een nieuw soort van soap is de reality soap (bv. Big Brother) en de docu-soap (bv. Dierendokters, De Weegschaal, Het leven zoals het is, ... enz.).  Beide hebben ze gemeen dat ze een stuk werkelijkheid filmen en inspelen op het voyeurisme en de nieuwsgierigheid van de massa naar het gewone leven van anderen.  Een nieuwe variant werd de celebrity soap (bv. De Pfaffs en De Planckaerts ) die een variant is op de docu-soap waarbij het leven van een beroemdheid en zijn familie gevolgd wordt. De allernieuwste soort is docu-fictie waarbij je een fictieve versie krijgt van een docu-soap.

4.1 REALITY SOAP:   top

De eerste grote reality-soap in Vlaanderen was Big Brother. Reality soaps wijken van traditionele soaps af door: 

1. geen echte acteurs maar gewone mensen;
2. hyperrealistisch: geen gespeelde maar echte emoties en dialect;
3. geen script (wel manipulatie d.m.v. opdrachten);
4. spelelement: deelnemer die het langste volhoudt krijgt een geldbedrag;
5. meestal interactief: het publiek beslist wie er blijft;
6. vermenging van fictie en werkelijkheid: In hoeverre acteren de deelnemers om populair te worden bij het grote publiek? In hoeverre worden de deelnemers gemanipuleerd?
7. de enige cliffhanger is of de weekopdracht zal lukken, wie de winnaar zal zijn en wekelijks wie het huis zal verlaten;
8. een offscreenstem als een soort van alwetende verteller of God de Vader.

Toch lijken ze nog op traditionele soaps door:

1. een bijna dagelijkse frequentie;
2. de deelnemers zijn net zoals soapacteurs na verloop van tijd Bekende Vlamingen;
3. een verhaal dat onaf is en steeds doorloopt;
4. aandacht voor relaties en conflicten tussen de deelnemers;
5. ondanks hyperrealisme ook kunstmatig (slechts een selectie van beelden, een verhaal erin gestopt door de montage en een offscreen stem die de kijkers in een bepaalde richting sturen).

 

4.2 DOCU-SOAP   top

Een docu-soap is een mengeling van een documentaire en een gewone soap. Een cameraploeg gedurende een periode de belevenissen van gewone mensen. Bekende voorbeelden zijn Dierendokters en de Het Leven Zoals Het Is ... reeks (De Luchthaven) . Docu-soaps wijken af van de gewone soap op de volgende punten.

1. een bepaald onderwerp staat centraal zoals in een documentaire, bv. een beroep, een werkplaats, eetstoornissen, ....;
2. geen acteurs maar echte mensen;
3. werkt met getuigenissen;
4. hyperrealistisch: in het dialect gesproken met ondertitels;
5. een offscreenstem die commentaar levert op de gebeurtenissen.

Toch hebben ze nog de volgende punten met de traditionele soap gemeen.

1. een dagelijkse frequentie;
2. het vermengen van verhaallijnen (in dit geval enkele mensen die gevolgd worden);
3. steeds een cliffhanger op het einde;
4. de montage en het gebruik van muziek.

 

4.3 CELEBRITY SOAP   top

Een variant op de docu-soap is de celebrity soap waarbij het leven van een bekende figuur samen met zijn familie gevolgd wordt.  De eerste celebrity soap ooit was te zien op MTV met The Osbournes.  In Vlaanderen werden de zeer succesvolle De Pfaffs op VTM de eerste eigen variant.

4.4 DOCU-FICTIE top

Na de celebrity-soap werd in 2004 Kaat & Co op de VRT de eerste van een nieuwe soort soaps. Terwijl in de docu-soaps gewone mensen de hoofdrol speelden, kijken we in docu-fictie opnieuw naar acteurs die in een fictieve docusoap spelen.

Ondanks een cast van acteurs heeft een soap zoals Kaat & Co nog veel typische kenmerken van de docusoap: "camera op de schouder, met een parallel-montage van verschillende verhaallijnen met verschillende personages, een logische chronologie in de montage en interviews en een voice-over" (aldus de site vande VRT). Om het realisme te verhogen krijgen de acteurs geen uitgewerkte scenario's meer en worden er ook scènes opgenomen buiten de studio. Op die manier moeten de acteurs soms inspelen op de reacties van niet - acteurs.

Ook Het geslacht de Pauw kan worden geplaatst onder de noemer van docu-fictie, maar hier hebben we meer te maken met een parodie op de celebrity-soap dan met een soap die realistisch wil overkomen. Door veel buitenopnames te maken in de niet-fictieve dagelijkse werkelijkheid wordt er constant gespeeld met de grens tussen fictie en werkelijkheid. Bart De Pauws bedelronde in winkels om een korting te krijgen in de reeks was een mooi voorbeeld daarvan. Ook ontstond er grote verwarring of de actrice in de reeks niet echt zijn wederhelft was. In deze reeks wordt er duidelijk meer geënsceneerd dan in Kaat & Co en ligt de nadruk op humor.

 

Back to homepage

Klik hier om de perfecte liefdesbrief te leren schrijven.
Project X 2002: Een digitaal leerplatform met meer dan 300 interactieve oefeningen voor Nederlands, Engels en Duits.

Last update 25.11.2004
Copyright 2004 All Rights Reserved Koen Van Cauwenberge